Topkapı Sarayı’ndan çıkışta Osmanlı ihtişamının bir portresi gibi duran Sultan Ahmet Camii bizi karşılar. Sultan Ahmet Camii ve Külliyesi, Mimar Sinan’ın öğrencilerinden Sedefkâr Mehmed Ağa’ya Sultan I. Ahmet tarafından, 1609-1616 yıllarında yaptırılmıştır. Caminin inşaatı yedi yıl sürmüştür. İnşaatın temeline ilk kazmayı Sultan Ahmet vurduğu gibi inşaat sırasında da çok defalar taş taşıdığı anlatılır. Caminin Ayasofya’nın karşısına yapılmasını Sultan Ahmet istemiştir. Caminin açılışına Aziz Mahmud Hüdai Hazretleri de katılmıştır. Boğaz’dan Marmara’ya açılırken ve özellikle de Marmara’dan Boğaz’a girerken Topkapı Sarayı, Ayasofya ve diğer eserlerle birlikte mükemmel bir bütün oluşturur. Zaten bu görüntü de İstanbul‘un sembolü hâline gelmiştir. Cami, Hünkâr Kasrı, imarethâne-i amire, sıbyan mektebi, medrese, dar-ül kurra, dar-üş şifa, hamam, sebil, sipahi odaları ve çarşı bölümünden oluşmaktadır. Bugün bu yapıların çoğu yıkılmıştır. Külliyeden geriye türbe ve medrese kalmıştır.
Sultan Ahmet Cami, mimari çözümlerinden çok iç süslemelerle dikkatleri üzerine çekmektedir. Ana binaya mermer basamaklarla çıkılır. Kapının üzerinde kubbesi vardır, ayrıca kitabeyle süslenmiştir. Sultan Ahmet Meydanı’na açılan kapı Zincirli Kapı olarak tabir edilir. Rivayete göre, padişah kapıya zincir çektirmiş, böylece camiye her girişte insanlar, Allah’ın evine saygının ifadesi olarak boynunu eğmek zorunda kalırmış. Kendisi gibi herkesin bu edebi kazanması için de zincirin kaldırılmamasını vasiyet etmiş.
Caminin avlusu oldukça büyüktür ve mermer döşelidir. Avlunun ortasında, üzerinde kubbesi olan fiskiyeli bir havuzu vardır. Dünyanın tek altı minareli camisidir. Üçer şerefeli, boyları eşit dört minare caminin dört ana köşesine konulmuştur. Avluda boyları diğerlerine göre daha kısa olan iki şerefeli iki minare daha vardır. Altı minarede toplam on altı şerefe vardır. Caminin minareleri yivlidir. Sultan Ahmet’e kadar olan dönemde tahta çıkan her padişah Osmanlı Devleti’nin kaçıncı sultanı ise o kadar şerefe koydururdu. Sultan I. Ahmet 16. Osmanlı padişahı olduğu için cami altı minareli ve on altı şerefelidir. Sultan Ahmet Camii’nin altı minareli olması durumunda cami Kabe’yi çevreleyen Mescid-i Haram ile aynı sayıda minareye sahip olacaktı. Sultan Ahmet bu durumu Kabe’ye karşı bir saygısızlık olacağını düşünmüş ve Mescid-i Haram’ın her zaman daha üstün olması gerektiğini söyleyerek caminin minarelerinin inşaatına ara verdirerek önce Mescid-i Haram’a bir minare daha yaptırmış, ardından caminin inşaatına devam ettirmiştir.
Caminin ana kubbesi dört yarım kubbeyle desteklenmiş, ayrıca merkez kubbe mermer tabanlı, çinilerle süslenmiş, dört fil ayağı ile desteklenmiştir. Caminin içi iki yüz altmış pencerenin taşıdığı ışıkla oldukça aydınlıktır. Yetmiş iki metreye altmış dört metrelik ferah bir iç hacmi vardır. Kubbesinin çapı 23.5 metre, yüksekliği ise kırk üç metredir. 21.043 adet mavi tonlu enfes bitki motifli çiniyle caminin iç mekânı süslenmiştir. Gül, sümbül, karanfil, nar, erik çiçekleri, dallar salkımlar ile camiye doğal bir görünüm verilmeye çalışılmıştır. Çiniler İznik ve Kütahya’dan getirilmiştir. Özellikle cümle kapısı ve Hünkâr mahfilindeki altın yaldızlı çiniler tam bir sanat harikasıdır. Çinilerdeki mavi tonunun ağırlığından dolayı yabancı seyyahlar camiye Mavi Cami (Blue Mosque) demişlerdir.
Caminin mihrap ve mimber mermer oymacılığının; kapı ve pencere kanatları, sedef kakmacılığının; vaiz kürsüsü, ağaç işlemeciliğinin; süslemeler ise kalem sanatının eşsiz örnekleri ile donatılmıştır.
Mihrabın iki yanında uzunca şamdanlar vardır. Mihrapta Hacer-ül Esved’den bir parça vardır. Hünkâr Kasrı, alanında tektir. Dış taraftan eyimli bir yerden çıkılan mahfilin girişi iki odalıdır. Üst kata yine bir rampayla çıkılır. Mimber, altın yaldızlıdır. Yapımında Marmara mermeri, ataş taşı, somaki tuğla kullanılmıştır. Tahta çıkan padişah ilk cuma namazını ya Sultan Ahmet’te ya Ayasofya’da kılardı Tarihte birçok kez elçilerin, gelen seyyahların ve turistlerin hayranlıklarına mazhar olmuştur. Bir çok özelliğinden dolayı ilkleri taşır. Türk-İslam cami mimarisinin simgelerindendir.